De finfluencer: betrouwbare adviseur of dief van je portemonnee? ‘Je kunt beter een boek van 20 euro kopen’

De finfluencer. Iemand die online financieel advies geeft waarmee jij in een handomdraai steekrijk wordt. Zijn het leugens of is het ethisch verantwoord? “Ze zetten in op vertrouwen en erna gaan ze met je vertrouwen aan de haal.”

Een finfluencer, een financial influencer, verdient zijn brood door online financieel advies te geven. Soms geven ze cursussen, waarin zij uitleggen hoe jij net zo rijk als zij kunt worden. Zo’n cursus kan peperduur zijn. Hoewel uit een peiling van Stand van Nederland: Generatie Next onder millennials blijkt dat slechts 5 procent wel oren heeft naar zo’n cursus van 3000 euro, blijft er toch nog een groep over die wel een cursus overweegt.

Is het legaal?

Dat houdt de markt in stand, maar is het wel legaal wat de finfluencers doen? Het gevoel dat zij buiten de wet leven klopt niet, zegt advocaat financieel recht Casper Rooijakkers. “Het enige is dat regelgeving best versplinterd is.”

In Nederland gelden bepaalde bijzondere financiële wetten. Die schrijven voor dat het verboden is om zonder vergunning beleggingsadvies te geven. Wie wel beleggingsaanbevelingen doet, moet aan bepaalde regels voldoen. Daarnaast komt hierin ook de Wet oneerlijke handelspraktijken te pas. “Dat is op de bredere groep van finfluencers van toepassing”, legt Rooijakkers uit.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Fincluencers zitten dus meer in het consumentenrecht. Dan is het bijvoorbeeld strafbaar als zij misleidende informatie verstrekken of belangrijke informatie achterwege laten. Maar hoe zit dat dan met de cursussen die zij aanbieden? “Als zij bepaalde cursussen verkopen en daarbij gebruikmaken van oneerlijke handelspraktijken, iets verkopen wat zij niet waar kunnen maken of wanneer zij heel agressieve verkooptechnieken gebruiken, dan kan het in strijd zijn met het recht.”

De finfluencers zullen zeggen dat zij in hun cursussen – tegen een betaling van soms wel duizenden euro’s – anderen skills aanleren die bruikbaar zijn in met name de salessector. “Dan kun je ook een goed boek kopen van 20 euro”, reageert de advocaat.

Ethisch verantwoord?

Aan het finfluencen hangt een behoorlijk ethische kwestie. Social mediadeskundige Michiel Kalverda spreekt van een “nieuw fenomeen” om jongeren aan te trekken. “Iedereen die creator of influencer is, zoekt een manier om aandacht te trekken. Want hoe meer aandacht je trekt online, hoe meer geld je kunt verdienen.”

Stand van Nederland: Generatie Next gemist? Kijk alles hier terug op NPO Start.

Kalverda ziet dat voornamelijk jongeren hier gevoelig voor zijn. “Ik vind het een moeilijke beweging, omdat dit echt over iets fundamenteels gaat: de financiële gezondheid van mensen. Ik vind het niet altijd chique als je op dat gevoel inspeelt. Snel geld verdienen is bijna nog nooit iemand gelukt, dus we moeten oppassen dat we niet allemaal waanbeelden krijgen over dat je heel snel heel rijk kunt worden.”

Er schuilt tevens een heus gevaar in, zegt de social media-expert. Bijvoorbeeld als niet meer te onderscheiden is wanneer iemand geaccrediteerd financieel advies geeft of wanneer sprake is van iemand die vanuit zijn zolderkamertje doet alsof die rijk is. “Als het op grote schaal gebeurt dat veel mensen veel geld betalen voor zo’n cursus, terwijl zij dat geld misschien niet hebben, krijgen wij te maken met een generatie met gigantische financiële problemen.”

‘Ze gaan met je vertrouwen aan de haal’

Als directeur van Vereniging van Effectenbezitters (VEB) ziet Gerben Everts genoeg filmpjes van finfluencers voorbij komen. Vaak hebben berichten in die video’s de volgende strekking: Trek je eigen plan en investeer voor de lange termijn. Negeer ander advies en volg vooral mijn advies. Dan ben je in no-time rijk.

Vaak ziet Everts finfluencers “gewoon dom praten”, maar soms komen ze wel met algemeen goed advies. “Dat zijn de gevaarlijkste”, waarschuwt hij. “Ze zetten in op vertrouwen en erna gaan ze met je vertrouwen aan de haal. Als je daarop klikt, is dat het begin van dat je je geld kwijt bent.”

Finfluencen is helemaal niet iets nieuws. Het gebeurde vroeger ook. Everts plaatst een kanttekening. “De manier waarop het nu gaat, met heel duistere beleggingen en cursussen waar je niks aan hebt, dat gaat de verkeerde kant op. Het is niet meer helpen en een beetje meeprofiteren als aanbieder. Het is mensen financieel in de problemen helpen. Ik heb nog nooit gezien dat het een betrouwbare partij is, echt in helemaal nul van de gevallen.”

Is het realistisch om in een korte tijd steenrijk te worden? Finfluencers denken van wel en delen hun rijkdom graag op social media. Zijn dit legale praktijken of proberen zij echt mensen financieel te helpen? Kijk deze of eerdere uitzending van Stand van Nederland: Generatie Next nu terug op NPO Start. 

Door: Vick ten Wolde