Politici steeds vaker bedreigd, ziet Kamernestor Van der Staaij: ‘Boosheid is sterker geworden’

In een land waar bedreigde politici aan de orde van de dag zijn, is het Kamerwerk er ogenschijnlijk niet leuker op geworden. Nestor van de Tweede Kamer en SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij heeft van dichtbij meegemaakt hoe de tijden in Den Haag zijn veranderd. “Als iemand die opgefokt is zegt: gooi zijn ruiten in, dan worden mijn ruiten ingegooid.”

Van der Staaij debuteerde in 1998 als jonge politicus achter het spreekgestoelte in de Tweede Kamer. Na de Tweede Kamerverkiezingen in november trekt hij de deur van politiek Den Haag achter zich dicht. “Ik kan mij herinneren dat toen ik begon er nog openbare lijsten waren met je privéadres en telefoonnummer. Ik kreeg allerlei telefoontjes thuis of je familieleden namen de telefoon op. Ik dacht: help, wat moet ik hiermee?”, zegt Van der Staaij in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2.

Tegenwoordig zijn privélevens van Kamerleden vanwege de veiligheid volledig afgeschermd. Vooral de afgelopen jaren zijn de spanningen tussen politici en burgers toegenomen, denkt Van der Staaij. “Je merkte dat er in de coronatijd een soort voelbare boosheid was, die dichtbij kwam. Spanningen tussen mensen en volksvertegenwoordigers zijn misschien van alle tijden, maar het is sterker geworden.”

Social media

“Wat nieuw is, is hoe makkelijk het kan worden verspreid via social media. Als iemand die opgefokt is, zegt: gooi zijn ruiten in, dan worden mijn ruiten ingegooid”, zegt Van der Staaij. Hij maakt zich zorgen over de gevolgen die dat heeft voor de Tweede Kamer. “Er is veel aandacht voor, maar je ziet dat het zo’n sterk element is dat het mensen weerhoudt om de politiek in te gaan. Ze zeggen: ik wil dit mijn gezin niet aandoen.”

De huidige 21 fractievoorzitters van de Tweede Kamer krijgen tegenwoordig standaard een veiligheidspakket aangeboden vanuit de Tweede Kamer, omdat ze een hoogrisicoprofiel hebben. Eerder dit jaar bleek dat voor enkele tientallen Kamerleden maatregelen zijn getroffen vanwege (het risico op) online of fysieke bedreigingen.

Bekijk hier alle afleveringen van Stand van Nederland: Generatie Next terug op NPO Start.

‘Nooit besluiten nemen vanuit angst’

Gemeenteraadslid in Rotterdam Imane Elfilali staat op plek 4 van de lijst van Volt voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het vijandige klimaat waarmee meerdere politici worden geconfronteerd, weerhoudt haar er niet van om een gooi te doen naar een Kamerzetel. “Ik denk dat je sowieso nooit besluiten moet nemen vanuit angst.”

Steeds vaker wordt gezegd dat talentvolle mensen de politiek links laten liggen, vanwege de invloed op het privéleven en omdat ze bovendien meer geld kunnen verdienen in het bedrijfsleven. Toch vindt ruim 73 procent van de Nederlanders een salarisverhoging voor Kamerleden een slecht idee, blijkt uit een peiling van Stand van Nederland: Generatie Next.

Elfilali vindt het wel “heel zorgwekkend dat er zoveel mensen uit de politiek stappen en de redenen waarom”. Zelf heeft ze een jong gezin. “Mijn persoonlijke drijfveer is de urgentie die ik voel. Uiteindelijk kunnen er altijd dingen gebeuren die je niet hebt voorzien.”

Christine Govaert staat op de lijst voor de BoerBurgerBeweging (plek 15). “Ik ben niet bang en ik ben er ook niet mee bezig”, zegt ze over het verharde klimaat rond het Binnenhof. “Wat moet je ermee? Dingen waar je geen invloed op hebt, moet je snel naast je neerleggen.”

Dikke, gevoelige huid

“Een oud-Kamervoorzitter zei dat een Kamerlid een dikke huid moet hebben, maar wel een gevoelige huid”, zegt nestor van de Kamer Van der Staaij. “Je moet openstaan voor de signalen die je krijgt uit de samenleving en niet alleen maar in de verdediging schieten. We zijn een land van minderheden. Het is ook belangrijk om met anderen samen te kunnen werken.”

Van der Staaij hoopt dat nieuwe Kamerleden die dikke, gevoelige huid snel ontwikkelen. “Politiek is ook een vak met een ambachtelijke kant.” De SGP-leider steekt nieuwkomers een hart onder de riem: hij heeft vooral genoten van zijn tijd in Den Haag. “Na mijn beëdiging zei een collega-Kamerlid van de PvdA: ‘Kees, in het begin denk je: waar ben ik aan begonnen, maar over een jaar wil je niet anders’. Dat is deels wel uitgekomen.”

Vanwege het gure politieke klimaat namen veel politici dit jaar afscheid van hun post en stellen zij zich niet meer verkiesbaar voor de aankomende verkiezingen. En dat terwijl een jonge generatie staat te springen om hun eerste politieke stappen in de Tweede Kamer te zetten. Wat willen zij en wat drijft deze jonge en nieuwe generatie politici? Dat onderzoekt Elif Isitman in Stand van Nederland: Generatie Next. Bekijk deze en eerdere afleveringen hier terug op NPO Start.

Lees ook:

Door: Peter Visser