Havens steeds vaker toneel van georganiseerde misdaad: ‘Meer risico is meer geld’

De havens van Nederland en België zijn steeds vaker het toneel van de georganiseerde misdaad. Vandaag vindt de Belgisch-Nederlandse Havendag plaats en wordt besproken hoe de georganiseerde misdaad in de havens moet worden tegengegaan. Criminoloog Yarin Eski denkt dat hogere straffen weinig zullen uitmaken. “Ik vraag me af in hoeverre daar een niet zelfversterkend effect in zit”, zegt hij bij Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Criminelen hebben steeds vaker het hele logistieke proces in de havens in handen. De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb noemde de georganiseerde misdaad in de havens eerder al een toppunt van naïviteit van de afgelopen jaren. Toch vraagt criminoloog Eski zich af in hoeverre de drugshandel ooit kan verdwijnen. “Wij hebben zo’n grote afname in de verschillende grote steden in Nederland. In Brabant hebben caféhouders gezien dat het heel normaal is om op de dansvloer coke te snuiven.”

De normalisering van cokegebruik en andere verdovende middelen is volgens hem een groot probleem. De bestrijding is nu vooral gericht op beschermen, preventief tegengaan en hard aanpakken, zegt Eski. Toen Ferd Grapperhaus in 2018 aantrad als minister werd de focus vooral gelegd op harder straffen.

Harder straffen niet de oplossing

Momenteel ligt de aanpak vooral op het oppakken van uithalers in de havens en het opsporen van corrupte havenmedewerkers. “Tot een paar jaar geleden kon een uithaler zeggen dat hij er ‘gewoon rondliep’. Dan krijg je een boete van 90 euro”, zegt Eski. Dat is volgens de criminoloog inmiddels wel anders. Nu staat er een boete op van 2000 euro en een gevangenisstraf.

“Maar de harde manier van wat nu het idee is om het aan te pakken, en dat dan samen te doen in Antwerpen en Rotterdam, gaat weinig opleveren. Ik denk dat het zelfs zou kunnen verergeren”, zegt Eski. “Als je straffen omhoog brengt en als je meer camera’s ophangt, betekent het dat het risico om gepakt te worden hoger wordt. Dan zegt de georganiseerde criminaliteit: prima, meer risico is meer geld en dan ga je het alsnog doen.” De criminoloog vraagt zich af in hoeverre daar juist een zelfversterkend effect in zit.

Inzetten op betere sociale voorzieningen

Eski maakt zich vooral zorgen over de jonge leeftijd van de criminelen. “Dit zijn veelal jongens tussen de 10 en 25 jaar. Ik noem ze ook wel eens kindsoldaten.” Deze jongeren zitten volgens hem vast in het criminele circuit. Oppakken kan volgens hem in zo’n geval de boel juist verergeren, omdat ze in de gevangenis alleen maar meer criminaliteit aanleren volgens hem. Daarnaast zegt hij, “worden ze en masse ingezet door de criminaliteit, soms met een wapen en moeten gevaarlijke dingen doen. Als ze het niet doen, dan lopen ze ook gevaar, want dan kunnen ze een represaille krijgen vanuit de georganiseerde misdaad zelf”.

De criminoloog denkt dat er meer winst valt te behalen met het verbeteren van de sociale voorzieningen, om zo te voorkomen dat jongeren in aanraking kunnen komen met de georganiseerde misdaad. Hij verwijst naar bijvoorbeeld de huidige discussie over betaalbare kinderopvang. “Ik vraag me af in hoeverre dat geen negatief effect gaat hebben op langere termijn voor dit soort jongeren die al een beetje zijn toegewezen tot de straat waar ze geronseld worden.”

Eski pleit verder om hard in te zetten op het afpakken van de financiële middelen die de georganiseerde misdaad gebruikt om de jongeren en corrupte havenarbeiders om te kopen. “Die corrupte havenarbeiders worden ook alleen maar geronseld omdat ze zich in een zwakke positie bevinden, omdat ze misschien schulden hebben.”

Eerder maakte het radioprogramma Haagse Lobby een uitzending over de verharding van de georganiseerde misdaad. Beluister ‘m hier:

Lees ook:

Wie zit er achter de handel in namaakartikelen? ‘Kinderen uit groep 5/6 zijn betrokken’

Door: Matthijs Meulblok