CDA wil een koerswijziging, maar D66 zet de hakken in het zand

Het grote getouwtrek na de verkiezingen is begonnen in Den Haag. Het CDA wil een “glashelder signaal” afgeven richting de weggelopen achterban, coalitiepartner D66 zet juist de hakken in het zand. Het is buigen of barsten voor Rutte IV. Maar gaat er iets veranderen?

Het CDA hield gisteravond een crisisberaad bij een hotel in Maarssen. CDA-leider Wopke Hoekstra stuurt aan op een koerswijziging, maar laat weinig los over wat dat precies inhoudelijk betekent. Over de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen zegt Hoekstra: “Het is een glashelder signaal dat wij niet kunnen negeren.” Volgens parlementair journalist bij WNL Tessa van Viegen is het echter allesbehalve “glashelder” wat het CDA eigenlijk wil doen. Ze zegt bij Goedemorgen Nederland op NPO 1: “Wat willen ze nou precies? Daar komen ze vervolgens niet mee. Ik denk dat ze dat eerst intern gaan bespreken binnen de coalitie, want vooralsnog weten de andere partijen óók niet wat het CDA wil.”

Wie moet anders het CDA leiden?

De vraag is of het regeerakkoord wellicht opengebroken moet worden op de stikstofproblematiek. Volgens Van Viegen zei Hoekstra dat het om meer gaat dan enkel dat onderwerp. “Hij wil in ieder geval nu niet tegen de pers zeggen: we gaan dit en dit vragen van onze partners.”

Het CDA wil de kloof tussen platteland en stad overbruggen, maar is Hoekstra daar wel de aangewezen persoon voor? Daar ging het tijdens het crisisoverleg ook over. Partijvoorzitter Hans Huibers en partijleider zei na het overleg dat het “zonder twijfel” duidelijk dat Hoekstra kan aanblijven, en ook zijn rol als vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken kan blijven vervullen.

De vraag is iedereen daar hetzelfde over denkt. Het CDA zat met hun eigen verhaal en de koers die ze voeren tijdens de campagne op het overbruggen van de kloof. “Hoe zorgen we ervoor dat iedereen ook in de regio genoeg bereikbaarheid heeft en genoeg voorzieningen? Daar zijn ze al op gefocust. Het slaat alleen niet aan”, zegt Van Viegen. “Dan zou je kunnen zeggen: ligt het aan de verkoper van dit verhaal? In dit geval Hoekstra. Daar werd intern nu naar gekeken. Vooralsnog kan hij aanblijven. En ik zeg vooralsnog, want het is maar even te zien of hij ook de volgende verkiezingen gaat doen.”

Op de vraag wie het CDA dan moet leiden is geen eenduidig antwoord te geven. Van Viegen zegt: “Ten eerste hebben ze niet iemand klaarstaan die zijn positie over kan nemen. Er zijn een aantal talenten binnen de partij, maar die zijn nog niet op ’t niveau dat zij partijleider kunnen worden. Dat is een ding. En vervolgens, wat lost een wissel op voor de partij? Want die inhoud staat nu wel, maar dat moet meer naar buiten worden gebracht. Daar hoeven ze over hun gevoel niet meer aan te schaven.”

Ook onrust binnen de VVD

Naast het CDA kampt ook de VVD met onrust binnen de partij. Honderden VVD-leden hebben een kritische brief gestuurd aan Rutte, Hermans en de partijvoorzitter. Ze zeggen: de verbinding tussen de partijtop en de leden ontbreekt.

Tweede Kamerlid voor de VVD Fahid Minhas reageert: “De VVD is een debatpartij en dan is het heel normaal dat je met elkaar in gesprek gaat en hebben leden de ruimte om dit soort dingen te zeggen. Ik vind het heel belangrijk dat we dit soort signalen serieus nemen. Ik zie het ook als een opdracht aan mezelf en mijn collega’s.”

Het ontbreekt volgens de leden aan zelfreflectie bij de club in Den Haag. Minhas: “Als leden dat zeggen, moeten we daarover in gesprek. Ze hebben per definitie gelijk als zij dat zo ervaren. Wat ik heel erg zie, is dat we steeds meer het land in gaan om die leden op te zoeken. Dat was tot een jaar geleden vanwege corona niet mogelijk. Ik zie ’t als een signaal dat we dat veel vaker moeten doen. Allemaal om dat gesprek te voeren met die fantastische VVD’ers die in de regio actief zijn. Want de oplossingen voor allerlei problemen in het land worden gevonden in de regio.”

D66 houdt de poot stijf

Ondanks de geluiden omtrent een mogelijke koerswijziging die leden verwachten van het CDA en de VVD, houdt coalitiepartij D66 juist de poot stijf. Zij stellen: afspraak is afspraak.

Van Viegen zegt: “Ik heb in Den Haag meerdere mensen hierover gesproken en vooralsnog lijkt daar weinig beweging in te zitten. Ze zeggen ook: we hebben campagne gevoerd met het regeerakkoord. Dat zijn de afspraken die we gemaakt hebben en we zijn nu niet ineens van standpunt veranderd. We houden daar gewoon aan vast. Aan de andere kant zie je vanuit de kiezer een duidelijk signaal afgegeven. Ze zijn helemaal niet zo blij met die afspraken misschien in dat regeerakkoord. BBB is ontzettend groot geworden en dat had niemand van te voren verwacht.”

Op dit moment is de verwachting niet dat het kabinet zal gaan vallen. “Ze hebben er op dit moment niet echt belang bij om het kabinet te laten vallen, want dan gebeurt er niks. Dan zitten we weer maanden waarin er verkiezingen uitgeschreven moeten worden en waarin er weer niks wordt opgelost voor de natuur, terwijl zij dat graag willen. Ik verwacht dat er intern flink over gespard wordt en dat er misschien nog wel eens iets uit kan komen”, besluit van Viegen.

Lees ook:

CDA in crisisberaad: moet het regeerakkoord opengebroken worden, en kan Hoekstra aanblijven?

Door: Matthijs Meulblok