Onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland gaan verder: ‘Russische tegenslagen zijn duidelijker geworden’

Volgens hoogleraar krijgswetenschappen aan de defensieacademie Frans Osinga staan Oekraïne en Rusland nog altijd ver uit elkaar in de vredesonderhandelingen. Vandaag spreken delegaties van beide landen opnieuw met elkaar, dit keer in Istanboel.

Dat gebeurt met in het achterhoofd de beweringen dat de Russische zakenman Roman Abramovitsj en Oekraïense onderhandelaars zijn vergiftigd tijdens een eerder vredesoverleg. Dat meldde The Wall Street Journal gisteren. “Het kan gezien worden als een teken dat Rusland eigenlijk nog niet zo serieus is in de onderhandelingen”, zegt Osinga in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Wel wijst Osinga erop dat de mogelijke vergiftigingen volgens de krant een aantal weken geleden hebben plaatsgevonden, tijdens een van de eerste gesprekken tussen de beide landen. “We zijn inmiddels in oorlogsweek vijf en de tegenslagen van Rusland zijn duidelijker geworden. Wellicht dat Rusland nu iets meer geïnteresseerd is om een bestand te creëren op de korte termijn.”

Rusland op zoek naar succes

Moskou snakt namelijk naar succes, denkt Osinga. Nu de opmars op veel plaatsten stokt, richt Rusland zich volgens hem daarom steeds meer op de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne. “Het land heeft last van de sancties en militaire tegenslagen te verduren gekregen. De kortetermijndoelstelling, het laten omvallen van Zelenski, is niet gehaald. Ze focussen zich nu meer op de Donbas, omdat ze daar op korte termijn meer succes kunnen boeken.”

Het succes dat Rusland daar kan behalen is het verbinden van de regio, waar veel etnische Russen wonen, met het schiereiland de Krim, dat sinds 2014 in Russische handen is. “Als dat gelukt is kunnen ze naar huis om dat te verkopen als een succes”, zegt Osinga. Maar “ze hebben nog even tijd nodig voor dat is gelukt”.

‘Nog tegenover elkaar’

Rusland zou er daarom profijt van hebben om de onderhandelingen nog even te rekken, denkt hij. Maar het is ook nog maar zeer de vraag of de Oekraïense president Volodimir Zelenski in een later stadium akkoord gaat met het erkennen van de provincies Luhansk en Donetsk, die samen de Donbas vormen, als autonome gebieden, zoals Moskou wenst. “Zelenski is op zoek naar territoriale integriteit”, zegt Osinga.

En ook van andere Russische eisen, zoals demilitarisering, wil Kiev niets weten, zegt hij. Kiev en Moskou “zitten dus nog echt tegenover elkaar.” Wel heeft Oekraïne in de gaten dat toetreding tot de NAVO waarschijnlijk niet in het verschiet ligt. Maar “ze willen wel de garantie hebben van een groot land, waarschijnlijk Amerika”.

Turkije

Waar de overleggen de laatste weken via een videoverbinding werden gevoerd, spreken delegaties van Rusland en Oekraïne vandaag in de Turkse stad Istanboel. Volgens Osinga heeft Turkije er “diverse” belangen bij dat het overleg op hun bodem plaatsvindt. “De status van Erdoğan” is de belangrijkste. De Turkse president zit namelijk “in een lastig parket. Het land staat er economisch niet geweldig voor”, zegt Osinga.

Ondertussen “manifesteert Turkije zich al redelijk lang als een regionale mogendheid en wil het die status naar zich toetrekken. Maar ze zitten ook aan de frontlinie, met de Zwarte Zee, en in een spagaat. Enerzijds hebben ze de wapens nodig van Rusland en Russisch gas. Tegelijktijdig zijn ze ook lid van de NAVO. Erdoğan kan zich nu opwerpen als de honest broker, daar waar Amerika die rol heeft verspild door de diverse uitspraken van Biden.”

Biden

De Amerikaanse president Joe Biden noemde Poetin onlangs namelijk een “slager” en “oorlogsmisdadiger”. Inmiddels heeft Washington de woorden van Biden genuanceerd. De president noemde de uitspraken zijn persoonlijke frustratie. Maar “het past in lijn met een aantal vorige uitspraken, dus ik denk dat Poetin niet erg onder de indruk is”, zegt Osinga. “Het bevestigt wel het beeld dat hij had van Biden. En Biden heeft ook gezegd dat hij denkt dat Poetin zich niets aantrekt van zijn woorden.”

Aan de andere kant moeten we ook de toespraak die Biden daarvoor gaf in Polen niet uit het oog verliezen, zegt Osinga. “Daar gaf hij duidelijke statements. Hij zei dat het een oorlog is van democratie tegen autoritaire regimes, de rule of law tegen bruut geweld.”

“In eigen land was ook de kritiek dat hij niet hard genoeg was. Met dit soort uitspraken laat Biden zien: ik pak Poetin echt wel hard aan”, zegt Osinga.

‘Rusland leert lessen’

Overigens is het volgens Osinga “nog de vraag of Rusland alles heeft ingezet vanaf het begin” bij de invasie in Oekraïne. “Het lijkt de aanname te zijn geweest dat ze in Oekraïne een walk in the park hadden. Ze dachten dat ze met open armen zouden worden ontvangen. Waarschijnlijk zijn ze nu lessen aan het leren”, aldus Osinga

LEES OOK: Delegaties Rusland en Oekraïne ontmoeten elkaar in Turkije: ‘Posities liggen nog te ver uit elkaar’

Door: Peter Visser