Uitspraak in zaak tegen Shell kan grote gevolgen hebben: ‘Nederland armer, wereld warmer’

Shell moet de CO2-uitstoot die het veroorzaakt drastisch omlaag brengen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag woensdag bepaald. De uitstoot van het bedrijf moet uiterlijk in 2030 per saldo met 45 procent zijn verminderd ten opzichte van het niveau van 2019. Klimaatjournalist Edwin Timmer is bang dat door de historische uitspraak bedrijven uit Nederland vertrekken. “Dat kun je niet uitsluiten.”

“Gisteren hoorde ik het gejuich bij de rechtszaal”, zegt Timmer donderdagavond in Op1. “De mensen zijn blij omdat er een multinational is die de uitstoot flink moet beperken. Maar dat gejuich is niet de enige kant van wat hier aan de hand is.”

Het vonnis is een wereldwijd unicum. Nooit eerder verplichtte een rechtbank een groot oliebedrijf tot meer actie tegen de uitstoot van broeikasgassen. Die uitstoot draagt bij aan de opwarming van de aarde en daar moet Shell iets tegen doen, vinden de rechters. Maar waar stopt dit, vraagt Timmer zich af. “Gaan we straks met een rechtszaak tegen Tata Steel beginnen? Komt KLM aan de beurt? Is er iemand die vindt dat de vleesindustrie uit Nederland weg moet? Wie is de volgende?”

‘Nederland armer, wereld warmer’

Ook Tweede Kamerlid van de SGP Chris Stoffer maakt zich zorgen. Hij is “ontdaan” door de uitspraak en vreest dat bedrijven uit Nederland vertrekken en zich vestigen in landen waar de klimaatwetgeving soepeler is. “Dit is volgens mij niet goed voor het wereldwijde klimaat en het is niet goed voor de economie in Nederland. Het gaat ons banen kosten en bedrijven gaan naar landen waar de regels soepeler zijn. Nederland wordt armer en de wereld wordt warmer”, zegt Stoffer.

‘Shell heeft het klimaatakkoord ondertekend’

Voorzitter van het Klimaatberaad Ed Nijpels is juist blij met de uitspraak van de rechter. Volgens hem moeten we nu eenmaal toe naar een schonere wereld. “Het is een hele belangrijke uitspraak en onderstreept de koers die door Nederland en Europa al langer is ingezet”, doelt hij op het klimaatakkoord. “Het bijzondere is dat de rechter voor het eerst de zorgvuldigheidsnorm heeft ingevuld en dat gebaseerd heeft op het verdrag van Parijs.”

Volgens Nijpels is de uitspraak van de rechter ook niet “helemaal niet zo dramatisch” voor Shell. “We gaan naar 55 procent reductie toe, zegt Europa, en Shell heeft het klimaatakkoord ondertekend.” Volgens hem varen steeds meer bedrijven een schonere koers en willen ze het klimaatakkoord honoreren.

Tekst gaat verder onder Tweet. 

Voor het eerst wordt een bedrijf door de rechter gedwongen om de CO2 uitstoot te verminderen. Klimaatjournalist Edwin Timmer (@terugindepolder): ‘’Mensen zijn blij dat een multinational de uitstoot moet verminderen, maar waar stopt dit?’’ #Op1 pic.twitter.com/IBtYrYzl6R

— Op1 (@op1npo) May 27, 2021

Timmer vindt Nijpels te optimistisch. “Jacques Schraven, voormalig topman van Shell en van de VNO, zegt: de onvoorspelbaarheid van de rechterlijke uitspraken in dit land zorgt ervoor dat bedrijven niet weten waar ze aan toe zijn. Natuurlijk moeten we richting een duurzamere economie. De vraag is: hoe snel kun je dat doen zonder je welvaart te verliezen?”

Je kunt de vraag stellen of we dat met het klimaatakkoord al niet te gehaast doen, zegt Timmer. “Biomassa is uitgelopen op een ecologische ramp. Aardgasvrij blijkt peperduur, dat kan de gewone man niet betalen. En omdat we kernenergie niet wilden worden mensen hol en dol van windturbines.”

‘Niet in Nederland, dan ergens anders’

Volgens Nijpels is het ook voor onze economie noodzaak om snel te vergroenen. “De Nederlandse Bank zegt: de verandering van het klimaat is een dreiging voor de stabiliteit van ons financieel-economisch systeem. Het Internationaal Energie Agentschap zegt: stop onmiddellijk met het verder openen van kolenvelden. Is Europa dan gek?”

Nee, zegt Kamerlid Stoffer. Maar hij waarschuwt dat we niet te hard van stapel moeten lopen. “Als SGP staan we ook voor geen fossiele brandstof in 2050. Maar investeerders zijn wereldwijd bezig en kijken wat hun euro oplevert. Als het in Nederland onzeker is, doen ze het op een andere plek”, aldus Stoffer

Wie is de baas in Nederland?

De zaak tegen Shell was aangespannen door Milieudefensie, gesteund door ruim 17.000 burgers. Ook andere organisaties, waaronder Greenpeace, Jongeren Milieu Actief en de Waddenvereniging, sloten zich aan als mede-eiser.

Timmer vraagt zich af “wie nu eigenlijk de baas is in Nederland”. “Is dat het parlement of zijn het kleinere clubs zoals milieudefensie, die overigens behoorlijk gesubsidieerd zijn door de overheid en de Postcodeloterij. Moet je Nederland gaan inrichten volgens de manier waarop zij het graag willen in dit land?”

“Dat vind ik een hele rare redenering”, zegt Nijpels, die niet vindt dat de rechter op de stoel van de regering is gaan zitten. “We hebben in Nederland de scheiding der machten. Wat de rechter doet is de wetgeving interpreteren. Deze rechter komt tot de conclusie dat de uitstoot van CO2 moet worden beperkt en dat iedereen daar een bijdrage aan moet leveren, dus ook Shell.”

“Shell ontkent dat ook niet en wil CO2-reductie. Het gaat nu vooral om de snelheid”, besluit Nijpels.

Shell waarschijnlijk in hoger beroep

Shell verwacht in beroep te gaan tegen de uitspraak in de klimaatzaak tegen het bedrijf. “We zullen ons blijven concentreren op deze inspanningen en verwachten in beroep te gaan tegen de teleurstellende uitspraak van de rechtbank van vandaag.”

Shell erkent dat er dringend actie nodig is om klimaatverandering aan te pakken. Over de wijze waarop de wereld dit moet doen, lopen de meningen van Shell en milieuorganisaties als Milieudefensie uiteen. Voor Shell staat bijvoorbeeld niet vast dat het ook volledig verantwoordelijk is voor de uitstoot van eindgebruikers. De rechtbank heeft echter bepaald dat het bedrijf wel een “zwaarwegende inspanningsverplichting” heeft om ook hun CO2-uitstoot met 45 procent te doen verminderen. Daar heeft het bedrijf tot 2030 de tijd voor.

LEES OOK: Veroordeling Shell heeft gevolgen voor belastingbetaler: ‘Klimaatmaatregelen worden door de consument gefinancierd’

Door: Peter Visser