Aboutaleb begint aan zijn laatste week: ‘Het is een man die moeite heeft met kritiek’

AD-journalist Peter Groenendijk schreef het boek Je suis Ahmed over afzwaaiend burgemeester van Rotterdam Ahmed Aboutaleb. Na vijftien jaar aan het hoofd te hebben gestaan van de Rotterdammers, geeft hij het stokje over aan oud-minister Carola Schouten (ChristenUnie). "Bij zijn afscheid zag je dat hij zijn dankbaarheid aan het land benadrukte."

PvdA'er Aboutaleb had volgens Groenendijk grote schoenen om te vullen, toen hij in 2009 de functie van burgemeester van Rotterdam overnam van VVD'er Ivo Opstelten. Hij was de eerste Nederlandse burgemeester van Marokkaanse afkomst. Zijn moslimachtergrond hielp ook niet mee. "Hij werd met wantrouwen onthaald", vertelt Groenendijk in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Zijn voorganger Opstelten was in alle lagen van de samenleving populair. "Ga er maar aanstaan", zegt Groenendijk. Met de erfenis van Pim Fortuyn was Opstelten goed omgegaan. "En nu was het de partij van Fortuyn, Leefbaar Rotterdam, die grote moeite had met zijn aanstelling en dat heel duidelijk uitsprak. Dat was een loodzwaar begin." Aboutaleb is volgens de journalist "een man die moeite heeft met kritiek".

Keerpunt naar populariteit

Pas vijf jaar later, in 2014, begon er langzaamaan een ommekeer te ontstaan in zijn populariteit. "Dat was het jaar waarin er een heleboel dingen op hun plek vallen. Rotterdam begint aan hem te wennen en hij aan de stad", vertelt Groenendijk.

Aboutaleb haalt als lobbyist voor de stad de eerste grote successen binnen, zoals geld voor Rotterdam-Zuid en het behouden van de Van Ghentkazerne. "Dat was vooral voor veel oudere Rotterdammers belangrijk."

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk de aflevering hier terug op NPO Start.

Maar 2014 was ook het jaar van de opmars van IS en de radicale islam. "Daarin pakte hij de hoofdrol. Met zijn achtergrond kon hij dingen zeggen die veel andere bestuurders en politici niet konden zeggen. En hij had het lef dat te doen", blikt Groenendijk terug. "Met name na Charlie Hebdo, toen hij zei: 'Rot toch op!", als je niet met de humor van het blad kon omgaan. Dat was het sleutelmoment in zijn carrière. Hij was toen al redelijk geliefd, maar dit was het moment waarop hij een soort bestuurlijke popster werd."

Rellen en plunderingen tijdens lockdown

Ook in coronatijd ging de Rotterdamse burgemeester viraal over de hele wereld toen hij in een vrij spontaan filmpje, jongeren en ouders aansprak op hun verantwoordelijkheid tijdens de rellen en plunderingen in de stad.

Hij zei: "Goed gevoel? Dat je je stad naar de vernieling hebt geholpen? Dat je de ondernemers van je eigen stad schade hebt berokkend? Geeft dat een tevreden gevoel? (...) En ouders, u bent er ook nog? Hebt u gister misschien uw zoon gemist? Heeft u zich misschien afgevraagd waar die was? Heeft u die ook gebeld van: kom thuis, het is negen uur geweest? Heeft u zich dat afgevraagd? Of heeft u de spulletjes gezien en dacht u: ach, het is normaal dat het zo gaat?"

"Dit raakte heel veel Rotterdammers", zegt Groenendijk.

Tekst gaat verder onder de X.

Aboutaleb-moeheid

Toch was 2023 voor hem een lastig jaar, aldus Groenendijk. "Je voelde in het stadhuis de Aboutaleb-moeheid toenemen. Maar op 7 oktober, met de gruweldaden van Hamas in Israël, was er weer zo'n moment dat heel Rotterdam, en misschien wel heel Nederland, naar hem keek. Wat zou Aboutaleb zeggen? Dat is het moment dat je hoopt dat hij iets zou zeggen waardoor de boel weer een beetje dichter bij elkaar komt."

Dat deed hij echter niet. "Er ontstond eerst een lange discussie binnen het college of de vlag van Israël moest worden gehesen. In Rotterdam wordt heel vaak de vlag van een land gehesen als daar iets verschrikkelijks is gebeurd. Nu had hij redenen om dat niet te doen. Zeker nadat het college er onderling niet uitkwam", vertelt Groenendijk.

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en blijf op de hoogte!

Het leverde een hoop gedoe op, volgens de journalist. "Vervolgens vertrok hij, zonder voor de camera's te komen, naar het buitenland. Dat viel niet goed. Hij vatte dat enorm persoonlijk op, alsof het te maken had met zijn moslimachtergrond."

"Mijn analyse is dat vooral veel mensen teleurgesteld waren en hoopten dat hij juist naar voren was gestapt. Dat deed hij toen niet. Dat leverde veel kritiek op en dat heeft hem enorm geraakt", zegt Groenendijk. "Hij had zelf het gevoel: door dit incident lijkt iedereen te vergeten wat ik hier de afgelopen vijftien jaar heb gepresteerd. Maar dat is niet zo."