Leven in een vrije samenleving is 76 jaar na de bevrijding van Nederland nog altijd geen vanzelfsprekendheid. Daarom vieren we die vrijheid vandaag in heel het land. Als voormalig militair weet demissionair staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) als geen ander hoe onvrijheid eruit kan zien. “Vrijheid is niet vanzelfsprekend, en het is zwaarbevochten”, beklemtoont hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
Knops was als militair in Irak aanwezig in 2005 toen daar voor de eerste keer sinds 1953 vrije verkiezingen plaatsvonden. “Ze hadden alleen maar onderdrukking meegemaakt, en als je iets zei wat Saddam Hoessein niet beviel ging je de gevangenis in”, vertelt hij. “Net zoals dat hier in de Tweede Wereldoorlog gebeurde. Toen werden Joden, of mensen die kritiek hadden op het regime, vastgezet of vermoord.”
Van dichtbij zag Knops wat deze onvrijheid met mensen deed. “Dan zie je hoe belangrijk het is dat we in een vrije wereld leven en dat we de rechtstaat en democratie respecteren.”
Nederlanders voelen zich minder vrij
Toch blijkt uit het vrijheidsonderzoek dat het Nationaal Comité 4 en 5 mei ieder jaar uitvoert dat Nederlanders zich in 2020 minder vrij voelden dan in het voorgaande jaar. Als mogelijke oorzaak wijst Knops naar de coronamaatregelen. “Dat is wel voor een goed doel en het is tijdelijk, maar dat wordt als beperkend ervaren”, zegt hij. “Maar als je het objectief afzet tegen wat er in de rest in de wereld gebeurt leven wij in een volstrekt vrij land waar je alles mag zeggen.”
Knops benadrukt dat er binnen een democratie nog altijd fatsoensnormen bestaan. Vrijheid betekent niet dat je geen verantwoordelijkheid hoeft te nemen. “Het is geen vrijbrief om alles te doen wat je wilt en om mensen zomaar te beledigen. We hebben wel vrijheid van meningsuiting, maar je moet ook altijd nadenken: wat is het effect van wat je doet?”, zegt hij. “In die zin is het misschien ook wel lastig om, als je nooit in een onvrije situatie hebt gezeten, je voor te stellen wat dit dan betekent en hoe blij je daar eigenlijk mee moet zijn.”
Margraten
De demissionair staatssecretaris adopteerde in 2019 het graf van soldaat Harold J. Ball, op de Amerikaanse begraafplaats Margraten in Zuid-Limburg. Dat idee ontstond door een documentaire van Maarten Vossen, Some Will Never Return, waar Knops ook in te zien is. “Ik deed dat omdat ik het verhaal wilde doorvertellen”, legt Knops uit. “Achter elke steen schuilt een heel verhaal van een soldaat die in de Tweede Wereldoorlog gevochten heeft voor onze vrijheid. Heel veel mensen die op Margraten liggen, meer dan 8000, hebben hun leven gelaten om voor onze vrijheid te vechten. En dat mogen we nooit vergeten.”
LEES OOK: Knops adopteerde een graf van J. Ball, die stierf bij bevrijding
Door: Redactie