Politiek Den Haag buigt zich vandaag in het Catshuis over het vernietigende rapport over de toeslagenaffaire. Carrières staan hierbij mogelijk op het spel. Zo is er binnen de PvdA kritiek op lijsttrekker Lodewijk Asscher, maar ook CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra en VVD’ers Mark Rutte en Eric Wiebes zijn nog niet uit de problemen.
Aftreden lost volgens rechtsgeleerde Afshin Ellian echter niets op. “Het is heel dom om te denken: ze hebben geleden, dus we moeten nu een bijltjesdag organiseren”, zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
De antwoord op de vraag hoe de gedupeerde ouders zo snel mogelijk gecompenseerd worden zal vandaag de belangrijkste zijn, zegt politiek verslaggever bij EenVandaag Marloes Lemsom. Verder moet het kabinet er ook over nadenken hoe zij de Kamer en journalisten in het vervolg wél volledig gaan informeren over dit soort kwesties. “En dan het voortbestaan van het kabinet”, zegt Lemsom.”Kan het kabinet blijven zitten of moet er een bewindspersoon opstappen?”
‘Rituele wassing lost niets op’
“Een rituele wassing, een symbolische aftreding, lost niets op”, zegt Ellian. “De pijn van mensen kun je niet verzachten door symbolische daden.” De rechtsgeleerde is van mening dat het huidige parlement vooral moet laten zien dat dit soort situaties in de toekomst voorkomen worden. “Het kabinet moet zichzelf bezinnen en een beetje afstand nemen van de waan van de dag, en uitkijken met die wetgeving”, vindt hij. “Rechtsbeginselen worden niet enkel geschonden door een ambtenaar.”
Op een bepaalde wijze zou de rechtstaat hervormd moeten worden, zegt Ellian. “Denk aan opleiding van bestuursrechters. Daar kun je ethische dimensies aan toevoegen.” Er worden namelijk te veel technische aspecten voorop gesteld in het bestuursrecht, denkt Ellian. “Gerechtigheid is niet alleen maar wat in de wet staat, maar wat binnen onze rechtscultuur bestaat. Zoals dat een overheidsorgaan een individu niet moet verpletteren.”
Eric Wiebes
Toch bestaat de kans dat Eric Wiebes, nu minister van Economische Zaken en eerder staatssecretaris van Financiën, zijn biezen pakt. Hoe groot die kans is ligt aan wat “hij zelf wil”, denkt Lemsom. “Als hij denkt: ik ben hier zodanig verantwoordelijk voor geweest, ik moet nu opstappen, zou dat zijn eigen keuze kunnen zijn”, zegt Lemsom. “Als je het grotere geheel bekijkt: hij zou dan aftreden van een post waarbij hij eigenlijk minder te maken heeft gehad met dit probleem dan tijdens zijn vorige baan.”
De politiek verslaggever benadrukt dat Wiebes tijdens de coronacrisis een belangrijke functie heeft binnen het kabinet. Zo is hij verantwoordelijk voor de steunpakketten. “Hij komt vaak met de meest creatieve ideeën voor ondernemers.”
Lodewijk Asscher
Binnen de PvdA zou er ook een toenemende druk zijn op lijsttrekker Lodewijk Asscher. Als minister van Sociale Zaken speelde hij tussen 2012 en 2017 een grote rol in de toeslagenaffaire. Hij erkent toen fouten te hebben gemaakt. “Ik heb dat toen niet gezien, was me er niet bewust van”, zei hij. “Als je dat nu leest denk je: dat was een moment geweest waar ik aan de bel had kunnen trekken en had kunnen vragen: wat is dit, waarom verwacht de Belastingdienst hier onvrede? Over wat voor mensen gaat het? Dat heb ik niet gedaan.”
Er gaat nu een brief rond binnen de partij over de PvdA-leider. Daarin wordt gesteld dat de excuses die Asscher heeft gemaakt niet voldoende zijn en dat hij geen lijsttrekker kan zijn bij de komende verkiezingen. Lemsom denkt dat ze binnen de partij “nog even” afwachten en in hoeverre deze brief daadwerkelijk gesteund wordt. “Ik belde de partij nog even gisteravond, en toen zeiden ze dat ze niet het idee hadden dat dit heel breed leeft. Dus ze proberen het ook een beetje te downplayen”, zegt Lemsom. “Maar stel dat er koppen gaan rollen bij het kabinet, waarom zou Asscher het dan niet ook doen? Dat geldt andersom ook. Ze kijken ook een beetje naar elkaar.”
Aangezien er over drie maanden verkiezingen zijn, maakt het vallen van het kabinet of het vertrek van een bewindspersoon niet heel veel uit, zegt Lemsom. “Over een paar maanden hebben we toch een nieuw kabinet.”
Officiële reactie
In januari wordt er pas een officiële reactie verwacht vanuit het kabinet. De Rijksvoorlichtingsdienst noemde de sessie in het Catshuis vandaag ook “de eerste”, wat doet veronderstellen dat er meer zullen volgen. Lemsom verwacht dan ook geen definitieve uitkomst vandaag.
LEES OOK: Conclusie uit toeslagenaffaire: ‘Overheid moet niet te groot zijn’
Door: Redactie