Nog altijd geen landbouwakkoord: ‘Iedereen wantrouwt elkaar’

Het is maar de vraag of er op korte termijn een landbouwakkoord kan worden gepresenteerd. Dat zegt parlementair verslaggever van Omroep WNL Marieke Smits. Na een 24 uur durend overleg bereikten de onderhandelende partijen woensdag geen akkoord, meldde landbouwminister Piet Adema. Hij verwacht dat de komende weken nog “intensieve gesprekken” nodig zijn.

“Maar het wordt lastig om dit met al deze partijen voor elkaar te krijgen”, reageert Smits in Goedemorgen Nederland. “Het kernprobleem is het gebrek aan vertrouwen. Er is bijna geen geloof bij de boeren dat er überhaupt nog perspectief gaat komen. Het is maar de vraag of Adema dit voor elkaar krijgt.”

Iedereen binnen het overleg wantrouwt elkaar, zegt Smits. “En dan lijkt het eindelijk ergens naartoe te gaan in de onderhandelingen, en dan krijg je een Kamerlid als Tjeerd de Groot die in De Telegraaf zegt dat de handtekening van LTO niks waard is. Zo blijf je met elkaar zoeken naar: kan ik jou wel vertrouwen en wordt mijn handtekening serieus genomen? Dit overleg is omringd door spanning.”

Smits spreekt van een “wankel” overleg. “Vanuit die positie moeten de boeren een gedragen akkoord bereiken. Voor hun achterban is het belangrijk dat ze er enigszins positief uitkomen. Voor de boeren is vooral het verdienmodel belangrijk: hoe gaan wij nog geld verdienen als we moeten verduurzamen? Daar zit nu het pijnpunt, daar zijn de onderhandelende partijen niet uitgekomen.”

‘Poppetje veranderen heeft geen zin’

Voormalig landbouwminister Henk Staghouwer wierp eerder de handdoek in de ring. Hij vond zichzelf niet de geschikte persoon om de impasse te doorbreken en stapte op. Hoewel zijn opvolger nog geen akkoord heeft weten te presenteren, is het volgens Smits niet verstandig dat ook Adema wordt vervangen. “Ik denk dat we in een tijd leven waarin, als iets fout gaat, heel snel wordt gezegd: waarom ben je nog niet opgestapt?”

“Er zijn problemen, maar het heeft geen zin om constant een poppetje te veranderen. Als Adema nu zou opstappen, leidt dat tot veel extra vertraging. Die man zit diep in het dossier.”

Gevolgen voor andere dossiers

Maar met het uitblijven van het landbouwakkoord, worden ook andere dossiers in de wacht gezet. Zo moeten de provincies op 1 juli hun plannen voor de stikstofaanpak presenteren, iets waar het kabinet weer op wacht om tot Haags stikstofbeleid te komen. “Ik kan me niet voorstellen dat dat niet ook wordt uitgesteld”, zegt Smits.

“Maar ook het heronderhandelen van het CDA binnen het kabinet over de afgesproken stikstofaanpak hangt af van dit akkoord”, weet Smits. CDA-leider Wopke Hoekstra kondigde eerder aan opnieuw te willen onderhandelen over de stikstofdeadline: het kabinet wil daar 2030 voor hanteren, maar dat vindt Hoekstra niet te dragen. Maar voordat hij verder wil onderhandelen, moet er voor hem eerst een landbouwakkoord liggen. Hierdoor kan de onduidelijkheid over het stikstofbeleid langer voortduren.

Als er geen stikstofbeleid komt, heeft dat ook gevolgen voor de woningbouw, vreest Smits. “Dit werkt op allerlei manieren door. Ik begrijp dat men verwacht dat in de komende jaren de bouw voor een groot deel stil komt te liggen.” Ze denkt dat alle onderhandelende partijen de urgentie van een landbouwakkoord begrijpen. “Maar dat maakt het blijkbaar niet eenvoudiger om tot een akkoord te komen.”

‘Grote stappen’

Volgens Adema moeten de onderhandelende partijen doorpraten over de financiering van de landschapsdiensten. Dat geldt ook voor onder meer het perspectief voor jonge boeren en het mestbeleid. “We praten over hele grote thema’s, die ingrijpend zijn voor de landbouwsector. Het gaat echt ergens over.” Adema benadrukt wel dat er “grote stappen” zijn gezet tijdens het urenlange overleg, maar gaf geen verdere toelichting wat die grote stappen inhouden.

Lees ook: 

Concept-landbouwakkoord: duurzamer voedsel, hogere prijs boeren

Door: Peter Visser