Xi Jinping bezoekt Poetin: wat willen Chinezen met Rusland?

De Chinese president Xi Jinping reist voor het eerst sinds de Russische inval in Oekraïne naar Rusland om met zijn Russische evenknie Vladimir Poetin te praten over de oorlog en de samenwerking tussen de twee landen. China probeert zich als neutrale partij op te stellen als het om Oekraïne gaat, maar volgens critici keurt Beijing de Russische invasie stilzwijgend goed. “Wat Xi en Poetin met elkaar delen is dat zij af willen van de Amerikaanse hegemonie”, zegt geopolitiek deskundige Han ten Broeke in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Xi Jinping en Poetin zullen volgens het Kremlin praten over het verdiepen van het partnerschap en de “strategische samenwerking” tussen de landen, ook op internationaal niveau. Het is de verwachting dat ze ook overleg zullen voeren over het vredesplan dat China recent deelde over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne, waar vanuit Kiev afwijzend op is gereageerd.

Volgens Ten Broeke, directeur politieke zaken van denktank HCSS, gedraagt Xi Jinping zich als vredesduif én steunbetuiger voor Rusland in het conflict. “Xi laat zich sinds zijn derde herverkiezing op internationaal gebied sterk zien. Enige weken geleden hebben Chinese diplomaten een heel bijzonder onderhandelingsakkoord bereikt tussen twee enorme tegenstrevers, het sjiitische Iran en het soenitische Saoedi-Arabië. Dat had niemand verwacht en zegt iets over de ambitie die China op internationaal vlak heeft.”

Het bezoek van de Chinese president is “het belangrijkste bezoek dat Poetin heeft mogen ontvangen sinds het begin van de oorlog”, zegt Ten Broeke. Poetin ziet China als partner, maar volgens Ten Broeke staat Xi “er veel beter voor” dan zijn Russische ambtsgenoot. Rusland is afhankelijk van China, zegt hij. “Ongeveer 40 procent van Russische export gaat tegenwoordig naar China. Ze importeren voor 30 procent uit China. De Russen kunnen zeker met de Westerse sancties niet zonder de Chinezen.”

‘Willen af van Amerikaanse hegemonie’

Het Westen hoopt dat de Chinezen hun invloed gebruiken om Poetin ervan te overtuigen dat hij de oorlog moet beëindigen. Tegelijkertijd vreest het Westen dat China Rusland wapens gaat leveren. Ten Broeke verwacht in eerste instantie dat Xi Jinping het Chinese 12-puntenplan voor vrede opnieuw onder de aandacht brengt in Moskou. “Er is maar één iemand die op dit moment echt invloed kan uitoefenen op Poetin: Xi Jinping. Dat is de realiteit van de wereld waarin we leven.”

Ten Broeke denkt dat de Chinese pogingen om vrede te stichten alleen effect kunnen hebben als Xi Jinping ook op bezoek gaat bij de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Maar met Zelenski heeft Xi Jinping alleen een videocall. Mogelijkerwijs zou China meer waarde hechten aan de vriendschap met het Kremlin, denkt Ten Broeke. “Amerika heeft het leiderschap overgenomen in de Westerse wereld. Aan de andere kant staat China. Wat Xi en Poetin met elkaar delen is dat zij af willen van de Amerikaanse hegemonie.”

“De oorlog in Oekraïne is natuurlijk ontstaan door een invasie van de Russen. Maar de Russen zelf zien het als het herstel van de oude Russische soevereiniteit en het tegengaan van Amerikaans gestook in het Westen. Dat is een andere visie dan wij erop nahouden, maar wel één die ze delen met de Chinezen.”

XI Jinping is daarom in eerste instantie een steunbetuiger van Rusland, zegt Ten Broeke. Het bezoek aan Rusland is “het laten zien van solidariteit. De Chinezen hebben een hele andere rol op het wereldtoneel. Rusland speelt al jaren geen rol meer, is een free rider, met weliswaar een veto in de Veiligheidsraad. De Chinezen proberen de zaak naar hun hand te zetten.”

Arrestatiebevel Poetin

Het Internationaal Strafhof (ICC) heeft vorige week een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Poetin. Een woordvoerder van het Chinese ministerie voor Buitenlandse Zaken zei maandag dat het ICC een “objectief en rechtvaardig standpunt” moet innemen en “dubbele standaarden” moet voorkomen. Hij riep het hof ook op om de “immuniteit van staatshoofden” te respecteren.

Poetin zelf liet dit weekend voor het eerst sinds het begin van de oorlog zijn gezicht zien in door Russisch bezet gebied met een bezoek aan de verwoeste havenstad Marioepol. Volgens Ten Broeke wilde Poetin met dat bezoek laten zien dat hij de touwtjes nog strak in handen heeft. “Hij wil evenwichtigheid met China suggereren.” Het staatsbezoek duurt officieel tot en met woensdag.

Lees ook: 

Minister Hoekstra over beperking export van ASML naar China: spullen mogen niet misbruikt worden voor militaire technologie

Door: Peter Visser