‘Spookstad’ Geleen wil centrum nieuw leven inblazen: ‘Meer maatschappelijk dan commercieel’

De Nederlandse winkelstraat lijkt op steeds meer plekken de strijd te verliezen van het online shoppen. Ook in het Limburgse Geleen, waar inmiddels dertig procent van de winkels langdurig leegstaat. Volgens architect Jeroen Bos krijgt in plaatsen als Geleen de winkelstraat een andere bestemming. “De winkelstraat gaat veranderen, zoals die altijd veranderd is.”

Bos herinnert zich het Geleen van een kleine twintig jaar geleden nog goed. “Hier in het oude horecastraatje kwam iedereen uit de regio samen. Er zaten allerlei bruine kroegen naast elkaar, het bruiste als een gek. Vandaag de dag staan zes van de negen panden leeg”, vertelt Bos in Stand van Nederland: Generatie Next.

En het oude horecastraatje staat niet op zichzelf, zegt Bos. Initiatieven van de gemeente om het centrum van Geleen nieuw leven in te blazen bleken vooral levensvatbaar op papier. Tegenwoordig dient het hart van het stadje “nog maar weinig commerciële functies”, zegt Bos, die betrokken is bij projecten om Geleen weer aantrekkelijk te maken. “Het centrum is tegenwoordig veel meer ingericht op flexibiliteit en transitie.”

Kappersstoel in koffiezaak

Zo worden winkelpanden omgetoverd tot plekken waar ondernemers kleinere ruimtes kunnen huren en delen. “Als startende ondernemer is het te duur om een hele verdieping te huren. Wat je nu kan doen is bijvoorbeeld je koffiezaak delen met een kapper”, zegt Bos. In andere leegstaande panden moeten “huiskamers” komen, waar ouderen met elkaar een kopje koffie te drinken.

Bos: “Je ziet een functieverschuiving van het centrum. Het is veel maatschappelijker dan dat het commercieel is.” En dat kan zonder dat het de gemeente bakker met geld kost, zegt hij. “Leegstaande winkelpanden zijn nu eigendom van de gemeente. Een deel wordt straks sociale huur, een deel wordt huur in de vrije sector. Op die manier zit er een soort verdienmodel in.”

Geleen ‘soort spookstad’

Hoe goed de bedoelingen van Bos ook zijn, inwoners van Geleen lijken een stuk cynischer. “Het is hier altijd een beetje een dood gat geweest. Ik ben niet anders gewend”, zegt een jonge inwoner. “Het is niet meer zoals vroeger. Toen was het gezellig, het centrum bomvol”, zegt een vrouw. “Ik denk niet dat hier nog winkeliers komen dit het hier aandurven. We blijven hier over met een soort spookstad.”

Ondernemers houden de moed erin, maar kunnen hun zorgen niet verhullen. “Hier ondernemen is een uitdaging. Ik hoor over allerlei plannen, maar er gebeurt weinig”, zegt een ondernemer. “Vroeger was er veel meer spontane inloop”, zegt een ander. “Het is heel moeilijk om mensen hierheen te krijgen, vanwege alle leegstaande panden”, zegt een derde ondernemer.

‘Centrum Geleen altijd gezien als paleis’

Bos geeft niet op. “Wij hebben het centrum van Geleen altijd gezien als een paleis dat verlaten is door jonge prinsen en prinsessen. Alleen de oude vorsten en vorstinnen zijn er nog. Maar die jonge prinsen en prinsessen wonen hier vlakbij. Het idee is om het centrum weer zo aantrekkelijk te maken door hier faciliteiten aan te bieden, dat zij hier weer naartoe komen.”

“Er is nooit een moment waarop ik dacht: dit kan niet”, zegt Bos strijdbaar. “Er is veel leegstand, maar dan denk ik: daar kan een sportschool komen en daar kan dat knusse woonkamertje voor de jongeren die erboven wonen. Ik krijg daar energie van.”

Hoe ziet de toekomst van de winkelstraat in Nederland eruit? Presentatrice Jill Bleiksloot zoekt het uit. Kijk vanavond om 21.04 uur op NPO 2 naar Stand van Nederland: Generatie Next. Eerdere afleveringen kun je hier terugkijken, via NPO Start. 

Door: Peter Visser