De Russische president Vladimir Poetin en zijn Chinese evenknie Xi Jinping treffen elkaar vandaag in Oezbekistan waar wordt gesproken over de oorlog in Oekraïne en de kwestie Taiwan. VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans denkt niet dat Peking Moskou militair gaat steunen, maar waarschuwt wel voor een vriendschap die ogenschijnlijk steeds hechter wordt.
De ontmoeting tussen Poetin en Xi wordt hun eerste sinds Rusland Oekraïne in februari binnenviel. “Ik verwacht niet dat China militaire steun aan Poetin gaat verlenen, omdat China bang is voor de sancties van het Westen die dan zullen volgen”, duidt Brekelmans in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
De economische situatie in China ziet er op dit moment niet rooskleurig uit vanwege strenge coronamaatregelen, vertelt de VVD’er. “En Xi wil in oktober verkozen worden, dus is hij gebaat bij stabiliteit. Westerse sancties tegen China kan hij echt niet gebruiken.”
Brekelmans denkt dus niet dat het Westen hoeft te vrezen voor militaire steun van China aan Rusland. Iets waar Poetin ook niet openlijk om zal verzoeken om zo een eventuele afwijzing en gezichtsverlies te voorkomen, denkt de liberaal. Maar “we zien wel dat de vriendschap tussen beide landen de afgelopen jaren enorm is versterkt en dat ze een gezamenlijk blok tegen het Westen aan het vormen zijn”.
Xi Jinping sprak in februari over “een grenzeloze vriendschap” tussen China en Rusland. “Ik ben benieuwd in welke mate Xi Jinping toenadering tot Poetin zoekt”, zegt Brekelmans.
Economische samenwerking
En hoewel Xi Jinping dan mogelijk geen militaire steun gaat leveren aan Poetin, zijn er andere manieren waarop de Chinezen Moskou kunnen steunen. Brekelmans: “Poetin levert op dit moment minder goederen en olie en gas aan het Westen.” Rusland zoekt dus een nieuwe koper. “China vormt een alternatief en kan inspringen.”
Brekelmans vervolgt: “Ze kunnen dus de economische banden aanhalen. Er zal ook gesproken worden over een gaspijpleiding van Siberië naar China. Dat soort zaken kan Poetin als een groot succes verkopen.”
Die nieuwe gaspijpleiding moet ervoor zorgen dat Rusland meer gas kan exporteren naar China, zegt directeur van Gastechnologie TNO René Peters. “De toevoer van olie van Rusland naar China kan relatief eenvoudig worden opgeschaald, want olie wordt via schepen vervoerd. Maar voor gas is het lastiger, daarvoor is een pijpleiding nodig.”
Op dit moment kan Rusland ten opzichte van de gastoevoer naar Europa relatief weinig gas leveren aan China. Peters: “Er is nu een project opgestart om die leveringscapaciteit naar China te vergroten. Het is nu nog niet zo dat China even snel kan inspringen in het gat dat Europa heeft laten liggen.”
Europa kan weinig doen tegen steun in financiële vorm door China aan Rusland, zegt Brekelmans. “Wij kunnen niet tegen China zeggen dat ze geen gas van Rusland mogen afnemen, terwijl wij dat zelf ook nog doen. Dat zou wel heel erg hypocriet zijn.” Pas als China Rusland militair zou steunen, volgen Westerse sancties, benadrukt hij.
Blok tegen Westen
In Oezbekistan komen niet alleen Poetin en Xi Jinping samen, het gaat een tweedaagse regionale top van de Shanghai-samenwerkingsorganisatie (SSO) in Samarkand. Er vinden ook ontmoetingen plaats met andere landen, zoals Pakistan en India. Ook de Turkse president Recep Erdoğan wordt verwacht. Het Kremlin presenteert de SSO als een geloofwaardig alternatief voor organisaties die worden gedomineerd door westerse landen.
Brekelmans: “China wil zijn invloed in die regio vergroten. Het is interessant om te zien of die landen, die samen goed zijn voor 40 procent van de wereldbevolking, eenheid gaan uitstralen tegen het Westen. In dat geval hebben we een enorm probleem.”
‘Afhankelijkheid verkleinen’
Brekelmans pleit voor minder afhankelijkheid van Europa van China en Rusland. “We hebben gezien hoe afhankelijk we zijn van Rusland en hoe kwetsbaar ons dat maakt. Diezelfde kwetsbaarheid hebben we ook ten opzichte van China en die is zelfs nog ingewikkelder. Op het moment dat China Taiwan zou aanvallen, zouden de consequenties voor Europa nog groter zijn dan nu het geval is met de inval van Rusland in Oekraïne.”
Europa moet “die afhankelijkheid afbouwen. Dat is wat mij betreft de grootste prioriteit in het buitenlandbeleid voor de komende jaren”, aldus Brekelmans.
Door: Peter Visser