Rechtspraak moet toegankelijker worden: ‘Overheid moet kijken naar laagdrempelige oplossingen’

De Nederlandse rechtspraak moet toegankelijker worden voor iedereen. Om dit te bewerkstelligen heeft het demissionaire kabinet 154 miljoen euro extra uitgetrokken om stelsel van gefinancierde rechtsbijstand te verbeteren. Maar het draait niet enkel om geld, zo zegt Sander Dekker, demissionair minister voor Rechtsbescherming. Hij vindt dat er in Nederland vooral gekeken moet worden hoe problemen laagdrempeliger opgelost kunnen worden. “Bij voorkeur zonder dat je naar de rechter toegaat. Dat zal leiden tot minder zaken in de toekomst.”

Iedereen kan in Nederland een advocaat krijgen als dat nodig is. Als je dat zelf niet kunt betalen, wordt dit gesubsidieerd door de overheid. Veel sociale advocaten keerden dit stelsel in de afgelopen jaren echter de rug toe vanwege structureel lage vergoedingen.

De 154 miljoen euro die het demissionaire kabinet nu heeft uitgetrokken zijn voldoende om het vak weer aantrekkelijker te maken, zegt Dekker in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Er is veel discussie over geweest, en we hebben ook veel gevraagd van het geduld van advocaten. Maar dit geld is echt voldoende om daarmee de vergoedingen en de aantal uren die gewerkt worden, want daar was scheefgroei ontstaan, om dat gewoon weer in lijn te brengen.”

‘We zetten een dikke streep onder die discussie’

Het gaat niet om een structureel bedrag. De miljoenenbijdrage wordt stapsgewijs weer afgebouwd. Maar de vergoeding van sociaal advocaten blijft gelijk, verzekert Dekker. “Dus we zetten echt een dikke streep onder die discussie.”

Het bedrag slinkt onder andere omdat het kabinet het vooral belangrijk vindt de rechtshulp te verbeteren, zegt hij. “Iedereen heeft recht op een advocaat, maar we moeten wel kritisch kijken of dat nu altijd de snelste en beste weg om je probleem op te lossen?”

Zo draagt de overheid zelf vaak bij aan dit soort zaken, zegt Dekker. “Door te zeggen: heeft u een probleem? Dient u maar een bezwaarschrift in, of gaat u maar in beroep. Ik vind dat we als overheid ook moeten kijken: u heeft een probleem? Dan gaan we kijken hoe we dat kunnen oplossen”, legt hij uit. “Als je naar de rechter toe moet kost dat heel veel tijd en stress. Het is goed dat het er is, maar het is niet de snelste weg naar een oplossing.”

Wijkrechtbanken

Om de rechtspraak toegankelijker te maken lopen er in steeds meer steden experimenten met wijkrechtbanken. Zo ook in Rotterdam. “Mensen met verschillende problemen en een niet zo hoog opleidingsniveau weten vaak moeilijk de weg naar de rechter te vinden”, legt Robine de Lange, president van de rechtbank Rotterdam, uit. “Daarom moeten wij dus iets doen aan de laagdrempeligere toegang. Als je een eenvoudig juridisch geschil hebt, bijvoorbeeld aan een burenruzie, kun je op een hele makkelijke manier bij de rechter terecht door een mailtje te sturen en hele lage griffiekosten te betalen. Zo vinden wij dat de rechtspraak toegankelijk moet zijn voor iedereen.”

De eerste evaluatie van dit experiment heeft opgeleverd dat men zich gehoord en geholpen voelt, zegt De Lange. Dekker is dan ook erg enthousiast over deze wijkrechtbanken. “Het laat zien dat je het recht heel dichtbij mensen kunt brengen en dat het niet alleen maar hoeft met dikke dagvaardingen en advocaten”, zegt hij. “Er wordt nu gekeken wat het oplevert, we moeten er niet op vooruit lopen. Maar als dit het succes is, is dit wat mij betreft een blijvertje.”

LEES OOK: ‘Bijzonder dat vertrouwen in rechtspraak nog steeds op zo’n hoog niveau staat’

Door: Marinka Wagemans