PODCAST Iedere Steen heeft een Gezicht: ‘De overheid zag oorlog als handige oplossing voor zigeunerprobleem’
Van de ene dag op de andere waren ze verdwenen, enkel hun woonwagen en wat dieren bleven achter op een veldje in Limburg. Dat is wat het Sinti-gezin waarin de moeder van Anjes Wolfs-Driessen opgroeide, overkwam. De Nederlandse overheid werkte in de oorlog maar wat graag mee met de Duitsers om Sinti en Roma te deporteren. “De overheid had al jaren een zigeunerprobleem, en ze dachten: dit is een mooie gelegenheid”, vertelt Anjes in de WNL-podcast Iedere Steen heeft een Gezicht.
Zondag opent in Amsterdam het Holocaust Namenmonument. Hier zijn, 76 jaar na de Tweede Wereldoorlog, de namen van ruim 102.000 Nederlandse slachtoffers van de Holocaust samengebracht. Anjes vindt daar onder de andere de naam van haar oma terug. Niet die van haar moeder, Mädie Franz, want zij, haar broer en twee zussen overleefden de oorlog. Als enigen in de familie.
Franz was 16 toen Nederlandse agenten, die meewerkten met de Duitsers, aanklopten om haar op te pakken. Ze leefde zoals alle Sinti’s destijds, in een woonwagen. Daar woonde ze met acht andere familieleden. Franz werd tijdens de zigeunerrazzia gedeporteerd naar de kampen Westerbork, vanuit daar weer naar Auschwitz, naar Ravensbrück en vervolgens naar Flössenburg. Daar werkte ze in een fabriek.
Haar moeder sprak vrijwel nooit over de oorlog. “Als kind merkte ik helemaal niets van haar oorlogsverleden”, vertelt Anjes. Dat Anjes een Sinti-achtergrond had, hoorde ze pas in haar tienerjaren. Het gesprek kwam pas op gang toen Anjes haar moeder vroeg naar het nummer dat op haar arm getatoeëerd stond. Dit deden de Duitsers in Auschwitz.
Ze was heel ‘down to earth’
“Maar ze vertelde alsnog maar stukjes en beetjes”, zegt Anjes. “We wisten dan wel dat we van Sinti-afkomst waren, maar de verhalen van de kampen is ze pas gaan vertellen na 93, toen het Monument voor de Gedeporteerde Zigeuners in Beek werd onthuld.” Als haar moeder een oorlogstrauma had was dat niet merkbaar voor haar kinderen, vertelt Anjes. “Ze zei wel eens dat ze haar moeder mistte, zelfs toen ze al in de 70 was, maar verder was ze heel down to earth.” Ze denkt dat haar moeder bewust weinig vertelde. “Om ons te beschermen.”
‘Nederlanders zijn begonnen en de Duitsers hebben het afgemaakt’
Als haar moeder al iets overhield aan de oorlog, was het misschien een wantrouwen jegens de overheid. Al had ze dat niet tegenover, bijvoorbeeld, de politie, benadrukt haar dochter. “Ze zei zelfs: die Duitse soldaat, die was niet slecht. Die man deed ook maar zijn werk, en anders werd hij ook doodgeschoten”, zegt Anjes. “Maar de ervaringen van mijn moeder en de overheid waren gewoon niet goed.” Zo kregen Sinti die na de oorlog terugkeerden naar Nederland geen steun van de overheid en ontvingen ze geen compensatie voor hun verloren gegane bezittingen.
De overheid wilde de Sinti’s kwijt, zegt Anjes. “Dus toen ze terugkwamen, dat was natuurlijk niet de bedoeling. Mijn moeder zei altijd: de Nederlanders zijn begonnen en de Duitsers hebben het afgemaakt.”
Oorlogsjournalist Hans Jaap Melissen spreekt in de WNL-podcastserie Iedere Steen heeft een Gezicht met familieleden, in verschillende generaties, van mensen die op het nieuwe Holocaust Namenmonument vermeld staan.
In de derde aflevering spreekt Melissen naast Anjes ook met haar zus Herna, die al die aandacht voor het verleden onnodig vindt. Ook gaat hij langs bij Perry, de zoon van Herna.
Geen enkele aflevering missen? Neem nu een abonnement via Apple Podcasts, Spotify, Google Podcasts, of een andere podcast-app.
Door: Redactie
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Terugluisteren: WNL Haagse Lobby
Een mooie Mercedes kopen of een duur horloge, als het aan het kabinet ligt kan je bedragen hoger dan 3.000 euro niet langer contant betalen. Luister WNL Haagse Lobby met Michiel Zwinkels, hoofdofficier van het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie, oud-staatssecretaris van Cultuur en Media Medy van der Laan en Eddy van Hijum (NSC) nu terug!
Klik hier.
De Haagse politie houdt volgende week “verscherpt toezicht” op de dodenherdenking en zal ingrijpen “indien daartoe onverhoopt aanleiding is”. Dat meldt de burgemeester van Den…
Lees meerASML wil op de lange termijn graag in Veldhoven en de regio Eindhoven uitbreiden, zei financieel directeur Roger Dassen op de aandeelhoudersvergadering van het bedrijf….
Lees meerDwars door Frankrijk loopt de Diagonale du vide, ofwel de Diagonaal van de leegte. Een groot gebied dat voornamelijk bestaat uit platteland, bos en velden…
Lees meerVakbond FNV verwacht geen grote problemen op Schiphol deze meivakantie. Volgens de bond is er veel werk gemaakt van het terugdringen van de personeelstekorten op…
Lees meerNederland mag asielzoekers niet naar een land buiten de Europese Unie sturen om daar de asielprocedure te doorlopen. Daarvoor moet de EU-wetgeving worden aangepast, zei…
Lees meerEr wordt steeds meer duidelijk over de act van Joost Klein op het Eurovisiesongfestival in Malmö volgende maand. Kunstenaar Gover Meit, beter bekend als Stefano…
Lees meerDe ChristenUnie gaat aangifte doen vanwege bekladding van het partijkantoor. Dat meldt partijleider Mirjam Bikker in het radioprogramma Sven op 1. “Dat zal het partijbureau…
Lees meerDe politie, ambulance, brandweer en militairen. Zij kunnen allemaal profiteren van de nieuwste snufjes. Vandaag en morgen komt de veiligheidsketen samen in Twente, om te…
Lees meerBurgemeesters van de vier grote steden Jan van Zanen (Den Haag), Femke Halsema (Amsterdam), Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) en Sharon Dijksma (Utrecht) geven geen gehoor aan…
Lees meerRaadsleden van de gemeente Tubbergen worden ernstig geïntimideerd en bedreigd vanwege de komst van het ‘asielhotel’ in het Overijsselse Albergen. Dat schrijft Tubantia woensdag. Lokale…
Lees meerEr moet snel een bak geld beschikbaar worden gesteld voor het onderhoud van ons wegennet om te voorkomen dat Nederland straks nog langer en vaker…
Lees meerDe PVV gaat waarschijnlijk voor de wet van demissionair woonminister Hugo de Jonge stemmen, waardoor honderdduizenden woningen in de vrije huursector in de middenhuur zullen…
Lees meerTheaterproducent Albert Verlinde hoopt woensdag in de prijzen te vallen met Jesus Christ Superstar tijdens de jaarlijkse Musical Awards. Hij wenst dat juist de mensen…
Lees meerDe gemeente Amsterdam doet een dringende oproep aan demonstranten en activisten om tijdens Koningsdag niet de straat op te gaan. “Het raakt de veiligheid van honderdduizend…
Lees meerIn het jaarverslag van de AIVD schetst de veiligheidsdienst een grimmig dreigingsbeeld: we leven in een grijze zone tussen oorlog en vrede. “We zitten in…
Lees meer