De overheid moet vergunningen intrekken van boeren die veel stikstof uitstoten in de buurt van natuurgebieden om de stikstofcrisis aan te pakken. Dat schrijft de landsadvocaat in een advies aan het ministerie van Landbouw, bevestigt het departement na berichtgeving van het Algemeen Dagblad.
Het is “onontkoombaar om ook al direct in te zetten op niet-vrijwillige beëindiging”, schrijft de landsadvocaat, die de Staat in juridische procedures bijstaat. Eerder lekten al twee voorstellen uit van het kabinet om de stikstofcrisis op lange termijn aan te pakken. Die twee ‘varianten’ zijn naar verluidt voor advies bij een aantal instanties voorgelegd, waaronder de landsadvocaat.
In de varianten wordt het onteigenen van boeren als optie besproken. “Maar daarbij wordt gewezen op de ingrijpende gevolgen daarvan, en op het feit dat onteigeningen tot langdurige procedures aanleiding kunnen geven”, zegt de landsadvocaat. “Maar vanuit juridisch perspectief kan dat geen reden zijn om die instrumenten niet in te zetten.”
Het intrekken van zo’n vergunning kan volgens de landsadvocaat sneller soelaas bieden dan het onteigenen van boeren. Zo’n proces kan jaren duren, maar “met intrekking kan snel een effectief resultaat worden bereikt: minder depositie”. Met die term wordt de stikstof bedoeld die neerkomt op de natuur.
Boeren woedend
Boerenorganisatie LTO Nederland is woedend over het advies. “Het scenario waarin rechtmatig verkregen en getoetste vergunningen worden ingetrokken is schandalig”, zegt de lobbyclub. “Wij accepteren onder geen beding dat boeren rechteloos gemaakt worden.”
Ze roepen landbouwminister Carola Schouten op “dit onzalige scenario in te trekken”. Volgens LTO heeft een eventueel besluit over het intrekken van vergunningen een “ongekende” precedentwerking voor alle ondernemers in Nederland.
Tweede Kamer verontwaardigd
Ook de Tweede Kamer reageert verontwaardigd. “Kom op mensen. Zo gaan we toch niet met elkaar om”, zegt CDA-Kamerlid Derk Boswijk op Twitter. “Stikstofuitstoot moet omlaag, eens. Maar maak gebruik van autonome krimp die al bestaat, versnel die met aantrekkelijke regelingen.”
Volgens GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet volgt “dit paniekadvies” op “tweeënhalf jaar niets doen”. De Raad van State oordeelde in mei 2019 immers al dat de oude stikstofaanpak te weinig doet om de natuur te beschermen. Volgens haar moet er snel wat gebeuren “om de natuur te redden. We kunnen geen dag langer wachten op een nieuw kabinet”.
VVD-Kamerlid Thom van Campen noemt het een “wedstrijdje ‘wie heeft de grootste gereedschapskist'”. Dat “brengt stikstofoplossingen absoluut niet dichterbij”, aldus de liberaal. “Die oplossing mag niet eenzijdig van de staat komen. Daarbij is iedereen nodig: boeren, natuurorganisaties en de industrie en zeker geen onruststokerij.”
“Hebben boeren nog rechten!?” vraagt SGP’er Roelof Bisschop zich af. “Niet als het aan de landsadvocaat ligt blijkbaar. Als we kwaad met kwaad zouden willen vergelden, zou hij onmiddellijk ontslagen worden.”
‘Dwang als laats redmiddel’
Het ministerie van Landbouw neemt het advies voor kennisgeving aan. Het departement benadrukt dat vrijwilligheid altijd het uitgangspunt zal zijn, maar dat dwang vooral als laatste redmiddel niet wordt uitgesloten.
LEES OOK: Stikstofeffect van vrijwillige uitkoop varkensboeren valt tegen
Door: Peter Visser