Oorlog in je lichaam: grote doorbraak in immuuntherapie tegen kanker

Sinds een aantal jaar is het bij een aantal kankervormen mogelijk om het immuunsysteem zo te bewapenen dat het succesvol de strijd tegen kanker kan aangaan. Internist en oncoloog John Haanen van het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis in Amsterdam legt uit hoe de revolutie in de immuuntherapie tot stand is gekomen, in de WNL-podcast Oorlog in je Lichaam.

De immuuntherapie werd de redding van Marion de Leeuw. Terwijl zij in 2011 met uitgezaaide melanoomkanker, een agressieve vorm van huidkanker, niet te genezen leek. “Ik wist niet wat melanoomkanker was. Toen ben ik gaan googelen en daar lees je ik dat je binnen een jaar dood kan zijn. Toen heb ik bij de huisarts geïnformeerd of hij eventueel euthanasie kon doen, mocht het nodig zijn.” Inmiddels is Marion tumorvrij.

De werking van immuuntherapie

Voor haar behandeling kwam Marion terecht in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis bij John Haanen, die dan al enkele jaren betrokken is bij het onderzoek naar immuuntherapie. Inmiddels is de wetenschap zover dat doktoren heel gericht gebruik kunnen maken van checkpointremmers. Het werkt zo: de patiënt krijgt medicijnen die de afweercellen, die vechten tegen de kanker, in bedwang houden. Op die manier is de tumor in staat om het immuunsysteem als het ware onder controle te houden.

Dan komt stap twee: met de checkpointremmers wordt dat medicijn ‘uitgezet’, waardoor je het immuunsysteem tijdens die behandeling de mogelijkheid geeft om wél iets te doen tegen die kanker, legt Haanen uit. “Dat leidt er soms toe dat patiënten auto-immuun-bijwerkingen krijgen. Inmiddels weten we dat we die bijwerking goed kunnen behandelen. Dat is de kentering geweest in het succesverhaal van de immuuntherapie tegen kanker. Sindsdien is het alleen maar beter gegaan.”

Grote doorbraak

Het is een grote doorbraak in de behandeling tegen een aantal kankervormen. In 2012 kwam het eerst middel op de Nederlandse markt en toen al bleek de werking vaak positief en vaak een langdurig effect te hebben. Inmiddels reageert vijftig procent van de patiënten goed op een immuuntherapie. Andere groepen hebben vaak ook wel baat bij de behandeling, maar korter, zegt Haanen.

LEES OOK: Oorlog in je Lichaam: de invloed van voeding op kanker

Marion was één van de eerste patiënten die de behandeling kreeg. Op dat moment had ze vier tumoren; drie in haar buik en één in haar hoofd. Als de behandeling van drie maanden niet zou aanslaan, konden dat er meer worden en de kans dat het zou werken werd geschat tussen de 25 en 30 procent. “Dat was heel spannend. Maar je ziet op een geven moment dat je geen andere kans hebt.” Na drie maanden was de tumor in haar hoofd gekrompen en één in haar buik weg. Nog een maand later waren alle tumoren verdwenen en was Marion kankervrij.

Verder in deze aflevering van Oorlog in je lichaam: Haanen vertelt bij welke kankervormen immuuntherapie helpt en over de toekomst van kankerbehandeling. Oorlog in je lichaam is nu te beluisteren via NPO Radio 2, of via uw favoriete podcast-app.

Door: Peter Visser